შემდეგ განაგრძო მას საუბარი სიტყვის სარგებლიანობაზე, სულის გამომხსნელ ამბებზე და გაიხსენა მამა პიმენის სიტყვა, რომელიც ამბობს: ვინც თავის თავს ყველაფერშჲ ბრალს დებს, იგი პოვებს სამუდამო განსვენებას. როცა ნიტრიის მთის მამას ჰკითხეს შენ რა შეიძინე ამ გზაზეო? მან უპასუხა: - საკუთარი თავის ბრალობა. მამებმაც დაამოწმეს: არ არის სხვა გზა ამის მეტი.
ამბობდა ნეტარი მამა: აი რა ძალა აქვს წმიდათა სიტყვებს და ჭეშმარიტად ყოველივეს, რაც მათ გამოცდილებით აქვთ მიღებული. ამიტომ არიან წმინდანთა სიტყვები ძლიერნი, რომ ყოველივე „საქმით ქმნული“ გვასწავლის. ამაზე შეგვაგონებს ერთი ბრძენიც: „სიტყვითა შენითა დაამტკიცებდინ ცხოვრება შენი“. და მოგვითხრო ნეტარმა მამამ შემდეგი: ერთხელ ვიხსედით მამა გერასიმეს ლავრაში და ვსაუბრობდით სარწმუნოებასა და სილების გამოხსნის შესახებ, გავიხსენეთ ზემოთ თქმული სიტყვა მამა პიმენისა და სხვა ბერისა. და სთქვა მამა გერასიმემ, რომ ამ საქმეში მე დიდი გამოცდილება მაქვს და ვიცი, თუ რა ძალა აქვს ამ სიტყების აღსრულებასო.
ლავრაში მოღვაწეობის დროს მყავდა ერთი ახლო მეგობარი, დიაკონი ამ ლავრისა, კაცი მეტად საყვარელი და ერთგული. მას, არ ვიცი რატომ და ჩემს მიმართ ეჭვი გაუჩნდა და ცუდად დამიწყო ყურება. მე, როცა ეს შევამჩნიე, მიზეზი ვკითხე. მან მითხრა, რომ შენ ესა და ეს საქმე ჰქმენიო. ხოლო მე, რომელმაც არა ვიცოდი რა ამის შესახებ, დავუწყე დარწმუნება, რომ უდანაშაულო ვიყავი, მაგრამ იმან მიპასუხა: შემინდევ, მე ვერ ვირწმუნებ შენს უდანაშაულობასო. სენაკში განმარტოებულმა დავიწყე გახსენება, ეგებ მართლაც რაღაც ჩამიდენია და აღარ მახსოვს მეთქი, მაგრამ ვერაფერი გავიხსენე. ერთხელაც, როცა მას ხელთ ეპყრა წმიდა ბარძიმი და აზიარებდა, დავუფიცე, რომ უდანაშაულო ვიყავი, მაგრამ მაინც არ დამიჯერა. გონს რომ მოვედი, გაივხსენე წმიდა მამები, მათი დარიგებანი და გმოცდილებანი და შევეცადე გონება საკუთარი თავის ბრალობისკენ მიმექცია. ვიწყე საკუთარი თავის დადანაშაულება და ვთქვი: დიაკონს გულწრფელად ვუყვარვარ და ამ სიყვარულის გამო გამახსენა ჩემი ნაკლი, რათა მომავალში მოვერიდო ცოდვას. ხოლო შენ უბადრუკო სულო, მრავალი ბოროტება ჩაგიდენია და დაგვიწყებია. სად არიან ის საქმენი ათი ან ოცი დღის წინ რომ ჩაიდინე, გახსოვს ისინი? და როგორც ისინი დაგავიწყდა, ეს საქმეც დაგვიწყია. ამით გული სრულიად დავაჯერე, რომ ჭეშმარიტად ეს საქმე მე ჩავიდინე და ვიწყე მადლობა ღვთისა დიაკონისაც, რომელმაც გონზე მომიყვანა, რათა შეინანო. შემდეგ ავდექი და ამ მოსაზრებით გავემართე ძმისკენ შენდობის მისაღებად. კარზე დავაკაკუნე თუ არა, გამიღო და პირველად ის ჩამივარდა ფეხებში და შენდობა მთხოვა, როგორც ეშმაკისაგან ძლეულმა: ჭეშმარიტად ღმერთმა დამარწმუნა, რომ შენ უდანაშაულო ხარ ამ საქმეში და ბრალი არა მიგიძღვის რაო, - უთხრა დიაკონმა ღირს მამას.
ნეტარმა მამამ დასძინა: ხედავთ, რა ძალა ჰქონია ჭეშმარიტ სიმდაბლესა და სიყვარულს. იგი არა თუ აღშფოთდა დიაკონის საქციელით და არ იქნა შეურაცხყოფილი, არამედ შეუნდო დაბრკოლება და ეჭვი მის მიმართ, როცა არაფრად ჩათვალეს მისი გულწრფელი ფიცი და დარწმუნება, რომ მართალი იყო. თავის თავს აბრალებდა ყოველივეს და სინანულმა მოიცვა, მადლობდა კიდეც დიაკონს ამისთვის. იხილეთ, რა დიდი ძალაა სათნოება, რამხელა წარმატებამდე მიჰყავს ადამიანი მას. ბერს რომ მოესურვა, უამრავ საბაბს გამოძებნიდა დიაკონის გასამტყუნებლად, რაც იქნებოდა ბოროტის გამარჯვება. ხოლო ვინაიდან ის სათნოებისაკენ ისწრაფვოდა, ამდენად არა თუ შეურაცხყოფილ იქმნა, არამედ კიდეც მადლობდა მას. ასევე ჩვენც თუ დავთესეთ ჩვენს გულებში თესლი სიმდაბლისა და სიმშვიდისა, მტერი ვერ ჰპოვებს ადგილს მათში ღვარძლის ჩასათესად. ხოლო თუ ის ჩვენში იპოვის სიკეთის ნაკლებობას და მიზეზს, რათა აღასრულოს თავისი ნება, ეცდება ჩვენზე ბოროტი ნების გავრცელებას. ხოლო თუ იხილა უფალმა მოწყურებული სული საუკუნო ცხოვრებისათვის, მისი კეთილი მოქმედება და კეთილი ნება, მაშინ აკურთხებს მას, მიუბოძებს ღვთიურ მადლს და აღივსება ჩვენი სული ნიჭიერებით.
ნეტარმა მამამ გაიხსენა ერთი წმიდა ბერი, რომელსაც ხშირად პარავდა ფულს მის მახლობლად მცხოვრები ერთი ძმა. ბერმა თუმცა ეს იცოდა, არასოდეს ამხილებდა მას, არამედ უფრო მეტს შრომობდა და ფიქრობდა, ალბათ, ძალიან უჭირს ძმას, რომ იპარავსო. მეტად მოსწონდა წმიდა მამას წმინდანთა სახიერება და გაიხსენა ერთი შემთხვევა: პადიადას მისულს მონასტრის მამასახლისმა მიამბო ერთი ამბავი: მათი მონასტრის მახლობლად დაყუდებული იყო ერთი ბერი, სახიერი და მეტად კეთილი. მის მახლობლად ცხოვრობდა კიდევ სხვა ძმა. ერთხელ, როცა საქმეზე იყო წასული მოხუცი, ამ ძმას შეუჩნდა ეშმაკი და ცდუნებულმა მოპარა მას წიგნები და სხვა ნივთები. იმ დროს დაბრუნდა ბერი სენაკში და როცა ვერ იპოვა წიგნები და სხვა საგნები, მივიდა ძმასთან, რათა მოეთხრო მისთვის ეს ამბავი. ქურდს ვერ მოესწრო მოპარული ნივთების დამალვა და სენაკში ჰქონდა მიმოფანტული. მოხუცმა ბერმა არ ინება მისი მხილება, რაღაც მოიმიზეზა, გავიდა თავის სენაკში და დაჰყო მანამ, სანამ იგი მოასწრებდა ნაქურდალი ნივთების გადამალვას. დაბრუნებულმა ბერმა ქურდს სულ სხვა თემაზე დაუწყო საუბარი, იმის მაგიერ, რომ გაეკიცხა ძმა. რამოდენიმე დღის შემდეგ ცნობილი გახდა ქურდის საქციელი, შეიპყრეს იგი და ჩააგდეს დილეგში. ესმა ბერს მისი შეპყრობის ამბავი და შეწუხდა, თუმცა მიზეზი მისი დაკავებისა სრულიად უცნობი იყო მისთვის. მონასტრიდან ითხოვა ცოტაოდენი კვერცხი, ღვინო და პური, და წავიდა პატიმრის მოსანახულებლად. დილეგში რომ შევიდა, მას ფეხებში ჩაუვარდა ქურდი, უთხრა სიმართლე და პატიება გამოითხოვა. ბერი მეტად შეწუხდა და მიუგო: დაე, დარწმუნდეს შენი გული, რომ მე არ ვიცოდი შენი დამწყვდევის მიზეზი და არც ის ვიცოდი, რომ ჩემი გულისათვის ხარ ამ დილეგში გამომწყვდეული, გავიგე, რომ დაპატიმრებული ხარ და მოვედი სანუგეშებლად. აი კვერცხები, წმ. პური, ღვინო და სიმინდი. წავალ, ვეცდები, რათა დაგიხსნა შენ ამ სატანჯველიდანო. წავიდა წმიდა ბერი უფროსებთან სათხოვნელად, რათა ეხსნა ძმა. უფროსებმა, რომლებიც დიდად პატივს სცემდნენ მას სათნოებისათვის და ისმენდნენ მის რჩევა-დარიგებებს, შეუსრულეს თხოვნა და გაათავისუფლეს შეპყრობილი.
იგივე ბერი წავიდა ერთხელ სავაჭროდ ტანისამოსის საყიდლად. გადაიხადა ერთი ოქრო და დარჩა გადასახდელი წვრილი ფული. იგი დაჯდა სკამზე, ამოიდო ქვეშ ახალი სამოსი და დაიწყო წვრილი ფულის თვლა. ამ დროს ვიღაცამ დაუწყო ჩუმად სამოსის გამოძრობა. ეს რომ იგრძნო ბერმა, შეეცოდა მპარავი, წამოიწია ვითომ ხურდას წვდებოდა და მისცა საშუალება ქურდს მოპარვისა და არ ამხილა.
ამასთან დაკავშირებით იტყოდა წმიდა მამა: რა ღირდა ეს სამოსი, ანდა ის მოპარული ნივთები ბერის სათნოებებთან შედარებით, რაოდენ უფრო მეტად ფასობს ბერის სიკეთისადმი ერთგულება და გონიერება ყოველივე დანარჩენთან? ჰქონდა და ვითომც არ ჰქონია ისე მიაჩნდა. და როცა დაკარგა, ამისათვის არც შეწუხებულა. ამიტომ ვამბობ: თავად ქონება კი არ არის მავნებელი, არამედ ამ ქონებას დამონებული გონება და სიყვარული ქონებისა. თუკი სულს უყვარს ღმერთი, დანარჩენი მისთვის ყოველივე არარაობაა. ამიტომაც ამბობდნენ წმიდა მამანი: სანამ კაცს გულში აქვს სიტკბოება ამ სოფლისა, ვერ ექნება სიტკბოება ღვთისა. და თუკი შეიგრძნობს სიტკბოებას უფლისას, შესძულდება მას ყოველივე სიკეთე ამ ქვეყნისა. ამიტომაც წერია სახარებაში: „ვერ ვის ხელეწიფების ორთა უფალთა მონებად“.
ხოლო ჩვენ, ვინაიდან გვიყვარს ქვეყნიური საქმენი, და ხორციელი სიამოვნებანი, ამისათვის ვერ ვიგემებთ ღვთის სიტკბოებას.
და იტყოდა ნეტარი: როგორც მკვდარს არ ესმის ხმა მეგობართა და ახლობელთა თავისი ქალაქისა თუ სოფლის, რადგან სხვა სოფელში გადაინაცვლა და აღარა ცხოვრობს იქ, ასევე უნდა იყოს მონაზონიც: რაკი ბერული სამოსელით შეიმოსება, უნდა განეშოროს თავის ქალაქს, ახლობლებს და ყოველივე ქვეყნიურ საქმეებს, რათა მისი გულიდან აღმოიფხვრას საერო ცხოვრების სიტკბოებანი. ასეთი ნუ მისცემს თავს უფლებას, რათა მიეცეს ამქვეყნიურ, ამაო საქმეს, რომელიც არაფრის მომცემია, გარდა სულის წახდენისა. თუ მონაზონი ვერ მოშორდა თავის ქალაქსა თუ დაბას, ახლობლებს და ვერ დაიკეტა თავის სენაკში განმარტოებით, მიემსგავსება მკვდარს, სახლში უპატრონოდ დაგდებულს და აყროლებულს, რომლის სუნისა გამოც ყველა გაურბის მას.
როგორც უმარილო ხორცს უმალ დაესევა მატლი და სიმყრალის გამო ყველა ერიდება მას, ხოლო მოეყრება რა მარილი, მაშინვე მოშორდება არაწმიდება, ვინაიდან მარილი თავისი ბუნებით მაშორებელია მატლისა და სიმყრალისა, ასევეა ის მონაზონიც, რომელმაც თავი მიუძღვნა ქვეყნიური საქმეებისათვის ზრუნვას, არ ზის თავის სენაკში ღვთის შიშით გარემოცული და არ ეწევა სამონაზვნო საქმეს - მარხვასა და ლოცვას, რომელიც მარილია სულისა, ასეთი წამხდარია შინაგანად და აღვსებულია მრავალი სიმყრალითა და ბოროტი გულისსიტყვებით, ამიტომაც გაურბიან მას ანგელოსნი ღვთისა სიმყრალის, ამაო გულისსტყვებისა და დაბნელებულ ვნებათა გამო, რომელნიც დამკვიდრებულია მის სხეულში. ასეთში დაღოღავენ მატლები, რომლებიც აღზრდილნი არიან ბნელი ძალებისა და ბოროტ გულისსიტყვათა მიერ, ბუდობენ მასში, ჭამენ და განლევენ მას. ხოლო თუკი მონაზონი მალე მოეგება გონს და მიენდობა ღმერთს, მაშინვე დაუბრუნდება მას სული სახიერი და კაცთმოყვარე და ვნებები და ყოველი სიმყრალე უჩინო შეიქმნება.
ამიტომაც მონაზონს არ შეშვენის ქვეყნიური საფასეებისადმი მიდრეკა, არც გატაცება მშვენიერი ნაგებობებით, ვენახებითა და მსხმოიარე ბაღებით, ფრინველითა და საქონლით და სხვა საქმეებით, არამედ კიდეც რომ აკლდეს აუცილებელი სახმარი, მაინც უნდა მადლობდეს ღმერთს, ხოლო სოფელი შერაცხოს უცხოდ. რადგან თუ გაიტაცა ქვეყნიურის სიყვარულმა ვერ იქნება ღვთის მეგობარი და ვერც კაცობრიულ ზრახვებს განეშორება. სურს თუ არა, თავისი ქონებისათვის, ყანებისა და სამკვიდრებელისათვის, მრავალ შფოთს შეეყრება, რადგანაც ნებით თუ უნებლიეთ დასჭირდება მთავართა და ხელმწიფეთა შეწევნა, რაც აქცევს მას იმათ მონად. რის გამოც ბევრს მტრად გაიხდის, რადგან ზოგი მის ყანას მიიტაცებს, ზოგი მის ვენახს ავნებს, ან მის ნათესებში პირუტყვს შეუშვებს, ზოგი წყალს შეუწყვიტავს და ყოველივე ამას უეჭველად მოჰყვება შფოთი და მტერობა, შემდეგ საჭირო გახდება მეფეთა და მთავართა მოშველიება. აქედან, საინტერესოა, რა უნდა ირგოს იმ მონაზონმა, რომელმაც დატოვა სოფელი და კვლავაც დარჩა ქვეყნიური საქმეებით გატაცებული? ამაზეა ნათქვამი: კაცი, რომელიც მეომრად არის დადგენილი, არ უნდა გამოეკიდოს სავაჭრო საქმეებს, არამედ უნდა ესწრაფოდეს თავისი საქმის წარმატებისათვის. ყოველივე ამის მიზეზი არის ვნებები, როგორც ზემოთა ვთქვით, ამიტომაც საჭიროა შეურაცხყვვყოთ ეს საქმეები, რომლებიც აბნელებენ ჩვენს გონებას და ვნებათა უფსკრულში ითრევენ მას. საჭიროა განვაგდოთ ჩვენგან სიმძიმე ქვეყნიურ ნივთთა, რათა ბოროტ გულისსიტყვებს განეშოროს ჩვენი გონება, რამეთუ ჩვენზეა დამოკიდებული შეწყნარება ცოდვის მიზეზებისა და შეგვიძლია მიზეზთა შემცირებით ვნებების მოსპობაც.
და, როგორც უცხო მგზავრს არა აქვს ნება დაუკითხავად სხვის სენაკში შესვლისა სახლის პატრონის ნებართვის გარეშე, ასევე ეშმაკს, ვერ ძალუძს ჩვენში შემოსვლა, ჩვენი ნების გარეშე. ამიტომაც უნდა მხურვალედ ვევედროთ უფალს, რათა მოგვცეს ძალი წინააღმდეგობისა და მტრის მოგერიებისა, რისთვისაც უნდა მივმართოთ მას შემდეგი ლოცვითა: „უფალო, ვითარმე გპოო შენ, მე არა უწყი, არამედ პირუტყვ ვარ, არამედ შენ უწყი, რომელმან ეგე მომიყვანე წესსა ამას ცხოვრებისასა. შენ უფალო, მაცხოვნე მე, რამეთუ მე მონა შენი ვარ, დაღაცათუ უხმარ ვარ და ძე მხევლისა შენისა. უფალო, მაცხოვნე მე და მიძღოდე მე ნებასა შენსა, რამეთუ შენ ხარ ღმერთი მწყალობელი სულთა მათ მონანულთა, და შენი არს დიდება თანა მამით, და სულით წმიდითურთ, აწ და მარადის, და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.“