როდესაც ამოიკითხავთ თქვენ, მამანო და ძმანო, ღვთივსულიერ ნაწერებს ჩვენი წმიდა მამის სვიმეონ სტუდიელისა, ნაწერებს მის მაღალ საქმეთა შესახებ, რომლებიც მანვე, სულიწმიდის მიერ აღძრულმა, დაგვიტოვა ჩვენდა სარგებლად, ჰპოვებთ, რომ ბევრ სხვა “ზებუნებრივ საქმესთან ერთად ამასაც გარკვევით გვიწერს და გვასწავლის იგი, რასაც თვითვე უცვლელად იცავდა მთელი ცხოვრება: “ძმაო, ნურასოდეს ეზიარები ცრემლთა გარეშე”. როდესაც ამგვარი რამ ესმათ მისგან, - ხოლო მსმენელთა შორის მრავლად იყვნენ არა მხოლოდ საერონი, არამედ, აგრეთვე, მონაზონნი, სათნოებით სახელგანთქმულნი და დიდებულნი, - გაიკვირვეს მათ წმიდა მამის ეს სიტყვები, ერთურთს მიაპყრეს მზერა და, ცალკერძ ღიმილით, ერთსულოვნად და ერთხმად თქვეს: “ამიერიდან ვერასოდეს ვეზიარებით და დავრჩებით ყველა უზიარებლად!” ამის გამგონემ, მე, გლახაკმა და უბადრუკმა, განმარტოებით ყოფნის ჟამს გავიხსენე ზემორე სიტყვათა მთქმელნი, აგრეთვე, ის სიტყვები, რაც მათგან ითქვა, დავნაღვლიანდი, ავტირდი მწარედ და გულდამძიმებულმა ასე ვთქვი ჩემთვის: ნუთუ მართლაც ამგვარად ჭვრეტენ ამ საქმეს, ნუთუ მართლაც შეუძლებელი ჰგონიათ იგი და რაც თქვეს, გულით თქვეს? იქნებ, პირიქით, უმნიშვნელო ღვაწლად შერაცხეს მათ მარტოდენ ცრემლთაღვრა ზიარების ჟამს და უფრო ამიტომ გაიცინეს მოძღვრის ნათქვამზე, რადგანაც, ჭეშმარიტად, ვისაც ყოველი დღე-ღამის საქმედ არ გაუხდია ტირილი ქრისტეს, ღვთის წინაშე, ვერანაირად ვერ შეძლებს იგი მოთქმა-გოდებასა და ცრემლთა ნაკადის დენას ვერც მაშინ, როდესაც საღვთო საიდუმლოთა მიღებას დაეშურება. ვერავინ შეძლებს ამას, თუ, რა თქმა უნდა, ფარული რამ განგება ანდა იშვიათი რამ მიზეზის შემთხვევითობა არ მოქმედებს მასზე, ეს კი გასაკვირი არ გვეჩვენება, რადგანაც ბევრი ვინმე სულის ამოსვლის დროსაც ტირის და ცრემლს ადენს (თუმცა არათუ მართლა ბევრი, პირიქით, მეტად ცოტა და თითზე ჩამოსათვლელი).
თუკი ნამდვილად ფიქრობენ, რომ სრულიად შეუძლებელია ყოველი დღე ცრემლებით ზიარება საშინელ საიდუმლოსთან, ვაი, ასეთ პირთა უმეცრებას! ვაი, მათ გულქვაობას! ვაი, ამგვარად მეტყველთა უგუნურებას, უგულისყურობასა და სიბრმავეს. მათ რომ საკუთარი თავი განეკითხათ, აღარ განიკითხებოდნენ მათივე სიტყვებით; სინანულს რომ დაშურებოდნენ, შეუძლებლად არ შერაცხდნენ ცრემლთადენას; ნაყოფიერი საქმე რომ ეღვაწათ, იგემებდნენ კიდეც ღვთის ამგვარ მადლს, ამგვარ სიკეთეს; საღვთო შიში რომ ჩაედოთ გულში, თვით იქნებოდნენ მოწამენი იმისა, რომ არა მხოლოდ საღვთო საიდუმლოთა ზიარების ჟამს ძალგვიძს მწუხარება და ტირილი, არამედ, ძალისამებრ, ყოველ საათს.
ამიტომ, რადგანაც მსურს, რომ დავარწმუნო თქვენი სიყვარული ზემოთქმულის ჭეშმარიტებაში, დაეჭვებულთა მიმართ მივაპყრობ თქვენს გულისყურს და ვკითხავ მათ: “მითხარით მე, უძვირფასესნო ძმანო, რატომ არის ეს საქმე შეუძლებელი?” მომიგებენ: “იმიტომ, რომ ზოგიერთები ადვილად და დაუყოვნებლივ ეძლევიან მწუხარებას, ზოგნი კი გულმაგარნი და ქვის გულისანი არიან და თუნდაც გვემო, არ დამწუხრდებიან. ამგვარი ხალხი როგორ შეძლებს მოთქმა-გოდებას და მუდამჟამს ცრემლთა დენით ზიარებას? ან თუნდაც მღვდლებს, რომლებიც საღვთო და უსისხლო ლიტურგიას აღასრულებენ, ვით ხელეწიფებათ ტირილი?”
მე კვლავ ვკითხავ: “ჯერ ეს მითხარით, თუკი იცით: საიდან უჩნდება ამგვარ ხალხს გულქვაობა და, როგორც თქვენ ამბობთ, მწუხარებისადმი უგრძნობლობა? თუკი არ იცით, ნუ შეგრცხვებათ, თქვენეული სიმაღლიდან მცირედით ქვე დადაბლდით, წადიერად მომაპყრეთ ყურნი და ნუ იუკადრისებთ ჩემებრ უკანასკნელის სწავლებას, რადგანაც წერილი ამბობს: “უკეთუ უკანასკნელს გაეცხადოს, პირველმა დაიდუმოს” (შდრ. I კორ. 14.30).
მეტყვის ვინმე: “როგორ ხდება, რომ ერთს ქვის გული აქვს, მეორე კი გულმტირალია?”
ისმინე:
ნებაყოფლობით არის ერთი ვინმე გულისხმიერი, მეორე ავი. განზრახვათა მიხედვით არის ერთი ვინმე უკეთური, მეორე კი პირიქით. საქმეთა მიერ არის ერთი ღვთისმბრძოლი, მეორე ღვთისმოყვარე. თუკი გწადია, შენვე განჭვრიტე დასაბამიდან და ჰპოვებ, რომ ამ სამთაგან ჰგიეს ყველა და რომ ამ ნიშნანთა კვალობაზე კეთილთაგან ბევრი ვინმე ბოროტი ქმნილა, ხოლო ბოროტნი სიკეთისაკენ მოქცეულან. თუკი ზემოდან დავიწყებთ აღრიცხვას, უპირველესად ამას ვიკითხავთ: “რა მიზეზით დაეცა ლუციფერი? განა უკეთურ განზრახვასა და ნებასურვილს არ დაემონა იგი? საიდან გახდა კაენი ძმის მკვლელი? განა მანვე, ბოროტი ჟინით აღძრულმა და უკეთურ ზრახვებს აყოლილმა, თავისი თავი არ არჩია დამბადებელს და შურით ძლეულმა მკვლელობა არ აღასრულა? რისთვის ცდილობდა საული დავითის შეპყრობასა და მოკვლას, რომელსაც ადრე ისევე სცემდა პატივს, როგორც საკუთარ თავს და რომელიც მოკეთესებს უყვარდა? ბუნება აიძულებდა მას თუ ბოროტი განზრახვა? ცხადია, რომ ბოროტი განზრახვა, რადგანაც არავინ შექმნილა ბუნებით ბოროტი. რამეთუ ღმერთი მოქმედია არა საქმეთა უკეთურთა, არამედ - ფრიად კეთილთა და თვითვე არის უმეტესად კეთილი, თუმცა კეთილია იგი არათუ მცდელობითა და არჩევანით, არამედ ბუნებითა და ჭეშმარიტებით.
ზემოთქმულს დავძენთ: რატომ მოხდა, რომ მაცხოვრის გვერდით ჯვარცმულთაგან ერთმა ავაზაკმა ეს უთხრა უფალს: “შენ თუ ხარ ქრისტე, იხსენ თავი შენი და ჩუენცა” (ლუკა 23.29), ხოლო მეორე ასე ესიტყვა მას: “არცაღა გეშინის შენ ღმრთისა? რამეთუ ჩუენ სამართლად ღირსი, რომელი ვქმენით, მოგუეგების, ხოლო ამან უშჯულოებაი არარაი ქმნა” (ლუკა 23.40-41). მითხარ, რა მიზეზია, რომ ერთმა ასე თქვა, მეორემ კი სხვაგვარად, ერთი განმართლდა, მეორე კი დაისაჯა? განა მიზეზი ის არ არის, ერთს კეთილი არჩევანი და კეთილი ზრახვა ჰქონდა, მეორეს კი უკეთური? ამგვარ ზრახვათა კვალობაზე ერთმა ურწმუნოება ირჩია, მეორემ კი რწმენა მოიგო და ასე უთხრა მაცხოვარს: “მომიხსენე მე, უფალო, სასუფეველსა შენსა” (შდრ. ლუკა 23.42).
მეტად რომ აღარ გავაგრძელო, იმითაც, რაც გითხარით, ისწავლეთ და შეიმეცნეთ, რომ ყოველი ადამიანი თავისივე ნებაყოფლობითი არჩევანის მიხედვით არის ან გულმტირალი და მდაბალი, ანდა ქვის გულისა და გოროზი. ეს მართლაც ასეა: მაგალითად, ხდება ასე რომ, განუდგება სოფელს ორი კაცი ერთი ხელობისა, ერთი ტომისა, ერთი ასაკისა, ზოგჯერ კი თვით ძმებიც, რომლებსაც აქვთ ერთი აზრი, ერთი ჩვევა, რომლებსაც აქვთ ერთი აზრი, ერთი ჩვევა, რომლებიც არიან, ვთქვათ უკეთურნი, ქვის გულისანი, ულმობელნი, ველურნი, ხორცისა და ვერცხლის მოყვარულნი, ყველა სახის ბოროტებასა და უკეთურებას თანაბრად მიცემულნი, - მაგრამ მას შემდეგ, რაც ორივე ზიარად მიაშურებს სამოღვაწეო ასპარეზს, ერთი მათგანი ყოველგვარ სათანოებაში ერთბაშად წარემატება, როდესაც იგი მხურვალე რწმენითა და გულდაჯერებით მოიკვეთს ბოროტს, ხოლო მეორე იმაზე მეტად გაბოროტდება, ვიდრე იყო იგი სოფლის უარყოფამდე. რაა მიზეზი იმისა, რომ ეს ორი ადამიანი კვლავაც თანაბრად აღარ წარემატა, თანაბრად აღარ აღზევდა სათნოებაში, როგორც ადრე ბოროტებაში? განა მიზეზი ის არ არის, რომ ერთმა მათგანმა კეთილსულიერი განზრახვით საღვთოდ დაითმინა ყოველი ჭირი, ამასთან, განდეგილობის დასაბამშივე მთელი გონება საღვთო წერილს მიაპყრო და თვითვე თავისი თავით ირჩია კეთილის ქმნა, რადგანაც ჰბაძა მან უმეტესად კეთილმოშიშ მამათა ყოფას და თანაშეერკინა მათ მარხვასა და ლოცვაში, ვედრებასა და ბაგეთ მდუმარებაში, მწუხარებასა და ცრემლთაღვრაში, საამურ საჭმელთაგან და უადგილო სიტყვისგებათაგან განდგომაში, გულისწყრომისა და რისხვის პყრობაში, ხმადაბლობაში, ამასთან, უხმოდ მოუდრიკა თავი გინებას, ვიწროებასა და შეჭირვებას, ხოლო როდესაც უღირსი და შეურაცხი საქმე მიანდეს, არათუ მარტოდენ უდრტვინველად და უსიტყვოდ დაემორჩილა თავის ხვედრს, არამედ წადიერადაც აღასრულა ყოველივე, რადგანაც მუდამჟამს იყო უკანასკნელი ადგილის მოსურნე და სხვებზე უდარესად შეერაცხა თავისი თავი. მოკლედ რომ ვთქვათ, შეგნებულად იქმოდა იგი ყველაფერს, რასაც საჩინოდ გვასწავლის ჩვენ საღვთო წერილი, რომ ამ გზით მიეღო წყალობა და შენდობა ძველი ცოდვებისა და გულდაჯერება მოეგო ღვთის წინაშე. რაც შეეხება მეორეს, ავსულიერი განზრახვით აღასრულა მან ყოველი საპირისპირო საქმე და ამიტომაც დარჩა იმგვარი, როგორიც იყო, ვიდრე ბოროტებას განუდგებოდა, თუ არ ვიტყვით იმას, რომ უარესიც გახდა ადრე ყოფილზე.
ამგვარად, არათუ ბუნებისაგან, როგორც ზოგიერთებს ჰგონიათ, არამედ არჩევანის მიხედვით არის ყოველი კაცი ან მდაბალი და მწუხარე, ანდა ქვის გულისა, უგრძნობელი და უცრემლო; თუმცა როდისღა მოახერხებს, მითხარ მე, სულით წუხილსა და თვალთაგან ცრემლთა დენას ისეთი ვინმე, რომელიც თითქმის მთელი დღე აქა-იქ მიმოდის და რომელიც არც ბაგეთა მდუმარებას, არც ლოცვას, არც კითხვას, არცთუ დუმილს არ ეშურება, არამედ მსახურების ჟამს ხან გვერდით მდგომს ესაუბრება (რითაც არამარტო თავის თავს აკლებს სარგებელს, არამედ - აგრეთვე მის მსმენელსაც), ხან კეთილმოშიშ ძმებს, ზოგჯერ თვით წინამძღვარსაც კიცხავს და აძაგებს!? როდის მოიცლის წუხილისათვის, ვინც ყველგან ცხვირს ჰყოფს სამონასტრო საქმეებში, თუმც არამარტო სამონასტრო საქმეებში, არამედ ყველა იქ მკვიდრის ცხოვრებაში, ვინც ზოგჯერ ასე ეტყვის ძმათაგან ერთ-ერთს: “გუშინ შევიტყვე ესა და ეს;” ზოგჯერ კი ასე: “იცით, რა შეემთხვა იმ საცოდავს?” ხოლო ზოგჯერ: “გაიგეთ იმის უბედურება?” მართლაც, როდისღა გაიხსენებს ამგვარი ვინმე საკუთარ ცოდვებს, რომ გულმწუხარედ გადმოღვაროს თვალთაგან ცრემლი? მსახურებასაც ტოვებს იგი და შორიახლოს მდგარი ვიღაცეებს ესაუბრება, ხოლო საღვთო წერილის ამოკითხვის ჟამს ხან თვითვე, ხან კიდევ მის გვერდით მდგომნი უსარგებლო ამბებს ჰყვებიან. ჯერ სხვა იტყვის: “გაიგეთ, რა გაუკეთა ამა და ამ ძმას წინამძღვარმა?” შემდეგ თვით დასძენს: “ახლა, მე რომ თქვენ გითხრათ, რაც მან იმ უბედურს გაუკეთა, რაღა გექნებათ შემდეგ სათქმელი?” ამგვარს და უფრო უარესსაც ჰყვება იგი და ამგვარი ფუჭმეტყველებით სხვებსაც აცდენს და თავის თავსაც. ამიტომ, როდისღა შეიგრძნობს იგი საკუთარ ცოდვებს, როდის დაიტირებს საკუთარ თავს?
ვინც ღვთივსულიერ სიტყვებს არ ეშურება, არ ადებს კლიტეს თავის პირს, ყურს არ არიდებს უსარგებლო სიტყვათა სმენას, არ მოიხსენებს უკანასკნელ სიტყვისგებასა და ქრისტეს საშინელ სამსჯავროს, - რაჟამს შიშველნი და ქედდადრეკილნი წარვდგებით ყველა მის წინაშე და პასუხს ვაგებთ ჩვენს ცხოვრებაზე, - როგორ შეძლებს ასეთი ვინმე, თუნდაც რომ ას წელზე მეტი დაჰყოს მან სამონაზვნო შესამოსელში, ცრემლი ღვაროს და მხურვალედ იგლოვოს თავისი თავი, როგორ იწუხებს იგი საკუთარი სულისათვის, როგორ იტირებს მწარედ ღვთის წინაშე, თუკი პირველობასაც ესწრაფვის ყველგან, ეკლესიაში დგომისას თუ ტრაპეზე ჯდომისას, თუკი მუდამჟამს სწორედ პირველობის გამო შფოთავს და იბრძვის? როდისღა შეიცნობს ასეთი ვინმე საკუთარ უძლურებას, როდის მოჰყვება თავისი თავის გამო სულით გოდებას, გულით წუხილს, თვალებიდან ცრემლების დენას, თუკი, პირიქით, იმიზეზებს იგი “მიზეზთა ცოდვისათა” (შდრ. ფს. 140.4), თუკი იჩემებს უძალობას ეკლესიაში დგომისას (თუმცა კი ძლიერია, ახოვანია, ახალგაზრდა), თუ მუდამჟამს თავს ატოლებს ფრიად დამაშვრალ კეთილმოშიშ ძმებს, ხანდაზმულ მოღვაწეებს და ასე ამბობს: “ნუთუ რაიმეთი ნაკლები ვარ იმაზე და ამაზე, ვინც საყრდენიან ადგილას დგას და აქ არმყოფიც კი იბევებს ამ ადგილს?”; და თუმცა ამგვარ მოღვაწეებს უტოლებს თავს, სინამდვილეში უღირსია უდაბლესი ხარისხისაც, რადგანაც ცუდმედიდობა, რაც უზრუნველობის მონად ხდის მას, საბოლოოდ აქარწყლებს მასში ყოველგვარ მხნეობასა და სიმტკიცეს. ამიტომ, ამგვარი ვინმე ყოველ მსახურებას უსაქმური დაუდევრობით ატარებს და მის გვერდით მდგომთ, - ყველას, ვინც მოსმენას არ დაზარდება, - განუწყვეტლივ უყვება უსარგებლო და დედაბრულ ზღაპრებს. ასე უგრძნობლად, ანდა უკეთ, განცდის გარეშე შედის იგი საღვთო მსახურებაზე სულიერ და ღვთისმოსავ მოღვაწეებთან ერთად და ურგებად გამოდის გარეთ, რადგანაც სრულიად ვერ გრძნობს უკეთესობისაკენ რამ ცვლილებას, რასაც გულმწუხარედ მოღვაწეებს მიმადლებს ღმერთი. მას კი ჰგონია, საკმარისია მარტოოდენ დასწრება დაწესებულ მსახურებაზე, - კერძოდ, ცისკარზე, მწუხრზე, ფსალმუნთა ჟამნებზე, - და თითქოს ასე უბრალოდ წარემატება სათნოებაში, ასე უბრალოდ მიაღწევს სრულ მოღვაწეთა სრულქმნილებას, ქრისტეს ასაკს (შდრ. ეფეს. 4.13). ვიცნობდი ამგვარი ცთომილებით წარტაცებულებს, რომლებიც სხვათა გარემოცვაში გულმოდგინედ ცდილობდნენ ხორციელ ცოდვათაგან თავის დაღწევას, მაგრამ სრულიად არ ზრუნავდნენ, რომ გარიდებოდნენ მათივე გულის ფარულსა და უჩინარ ზრახვებს, ფიქრობდნენ კი, რომ ცხონდებოდნენ მსახურებაზე მხოლოდ დასწრებით, ყველა სხვა საქმის, - ლოცვის, ბაგეთმდუმარების, მღვიძარების, თავშეკავების, სულიერი სიგლახაკის, სიმდაბლისა და სიყვარულის გარეშე. მაგრამ ასე როდი ხდება! ღმერთი არ ხედავს არც სახეებს, არც მარტოოდენ ჩვეულებათა გარესამოსელს, არც ჩვენს ხმამაღალ წამოყვირებებს, არამედ მხოლოდ შემუსრვილსა და დამდაბლებულ გულს, საღვთო შიშითა და მდუმარებით მოსილს, რადგან ამბობს იგი: “ესე ყოველი შექმნა ხელმან ჩემმან და ჩემნი არიან ყოველი ესე, - იტყვის უფალი, - და ვის ზედა მივიხილო, არამედ ანუ მდაბალსა ზედა და მყუდროსა და მძრწოლარესა და სიტყუათაგან ჩემთა?” (ეს. 66.2).
რაღა ვთქვა იმ პირთა შესახებ, რომლებიც უღირსად წარუდგებიან წინამძღვრებს და საყვედურებს გამოთქვამენ მათ წინაშე? ერთნი, რომლებიც მარტოდენ გარეგნულად ავლენენ მოშიშებას, ანდა რომლებიც, უკეთ რომ ვთქვათ, მხოლოდ საკუთარ სარგებელს, საკუთარ დიდებასა და წარმავალ სიამეებს ესწრაფვიან, ამგვარად მიმართავენ წინამძღვარს: “განა ჩვენ კი არა ვართ ღირსნი, პატიოსანო მამაო, ვემსახუროთ მონასტერსა და საძმოს? იქნებ მარტოდენ ამა და ამ ძმას შეჰფერის ესა და ეს მსახურება? ან იქნებ ჩვენზე უკეთ იცის მან, როგორ განაგოს საქმეები? ჩვენც გამოგვცადე, თუკი ინებებ და ნახავ, რომ სხვებზე უკეთ ძალგვიძს სამონასტრო საქმეთა შესრულება და წარმართვა.” მეორენი, რომლებიც განდეგილობის დაწყებამდე უსაქმურობითა და სიზარმაცით არიან ძლეულნი, მუდამჟამს იმიზეზებენ ხორციელ რამ უძლურებას; ასეთები, - გუშინ თუ გუშინწინ გამოსულნი სოფლიდან და ჯერაც ყოველგვარი უკეთურებით აღვსილნი, - უწინარეს მორჩილებისა, ოფლთაღვრისა და საღვთო საქმეებში გარჯილობისა, ფრიად დამაშვრალთა ახლოს ჩამოისვენებენ. თუკი გვერდით მყოფი ეტყვის ამგვარ ვინმეს: “მოდი, ძმაო, შენს ჩვეულ ადგილზე, იქ დადექი და იქ წარმოთქვი ფსალმუნი სხვა ძმებთან ერთად, რადგანაც ძალგიძს შენ დოგმა”, ასე მიუგებს იგი: “უმეტესი ყურადღებით ვისმენ ჩემს ჩვეულ ადგილს”. თუკი კვლავ ეტყვის გვერდით მყოფი: “არ შეიძლება, ძმაო, შენი აქ დოგმა ჩვენი წინამძღვრის ბრძანების გარეშე,” მყისვე მიაშურებს იგი წინამძღვარს, მოიმიზეზებს თავის ხორციელ უძალობას, თავის სისუსტეს და იმდენ ხანს უტრიალებს გარშემო, ვიდრე არ მიაღწევს საწადელს, თანაც თავს ფრიად დამაშვრალ ძმებს შეატოლებს და ამასაც იტყვის: “იმიტომ ვდგები, მამაო, პირველ რიგში (თუ მეორეში), ამისა და ამის გვერდით, რომ ვისმინო პირველი კანონარხის ხმა.” როდესაც საწადელს ეწევა იგი, ამის შემდეგ აღარც იძალებს ქოროში დგომას. ასეთი ვინმე თანდათან, სხვადასხვა საბაბით, უკვე პირველთა შორის შერაცხვას ესწრაფვის, მოჩვენებით იფარებს მოშიშებასა და გარეგნულ წესიერებას, სინამდვილეში კი იმას ცდილობს, წინ მიეგებოს სხვა ძმათა სანახავად მონასტერში მოსულ მეგობრებსა და წარჩინებულ პირებს; გამუდმებით მოიხილავს იმ ძმებს, რომლებსაც ხშირად სტუმრობენ და ამ გზით ისიც ეცნობა მოსულთ, თუმცა კი მიზეზად იმას ამბობს, თითქოს სარგებელს იძენდეს მათი საუბრებიდან, აგრეთვე, საღვთო წერილის მათეული განმარტებებიდან.
ამის შემდეგ მონასტრის შემოვლას იწყებს იგი, გადადის სენაკიდან სენაკში და ყოველ ბერს ასე მიმართავს: “მერწმუნე, ძმაო, ისე მიყვარხარ, რა დღესაც ვერ გნახავ, იმ დღეს თითქოს არც მიცხოვრია. თუკი იმ ბერთა შორის, რომლებსაც იგი აგრერიგად ეპირფერება, აღმოჩნდება ვინმე ღვთისმოშიში და პასუხად ეტყვის: “მოიხსენოს ღმერთმა სიყვარული შენი, ძმაო ჩემო; რა ჰპოვე ჩემში კეთილი?” თვით იგი ასე მიუგებს: “განა რა სიკეთით არა ხარ შემკული? არის კი ვინმე შენებრ მშვიდი, მოშიში, ბრძენი, მცოდნე, უზაკველი, მამათა შორის შენებრ ლმობიერი და ძმათმოყვარე? “ამბობს იგი ამ სიტყვებს, განზრახვაში კი ისა აქვს, რაიმეთი პირი დაიტკბოს მასთან. თუკი სულიერი იქნება ეს ბერი, ღვთივბოძებული მადლის მიერ სულის საცხოვნებელი სიტყვებით გაეზრახება პირფერს, რაოდენ ძალუძს, განიშორებს მისგან თქმულ ქებას და განსწავლის კიდეც მას, მაგრამ თუკი, პირიქით, ხორციელი და მერყევი აღმოჩნდება იგი, მყისვე ამსუბუქდება ქებათა მიერ და პასუხად ამას ეტყვის მოპირფერე ძმას: “და რა არის უმჯობესი სიყვარულისა, ჰოი, მამაო და ძმაო? ჭეშმარიტად არაფერი. ნეტარი არის ვინც მას ეუფლა”. ამას და ბევრ სხვას წარმოთქვამს იგი, რადგანაც ფიქრობს, რომ ხსოვნად დაიდებს ამგვარ სიტყვებს მისი სტუმარი და კიდევ მეტად გაუთქვამს მას სახელს. შემდეგ, ასეთი ბერი, მონუსხული თვალთმაქცური ქებით და გონებრივი სიმსუბუქით დაჩლუნგებული, აღარ გაუშვებს ქებისმეტყველს და თუ უხვად აქვს ყველაფერი, მყისვე ტაბლასთან მიიწვევს მას, სასმელ-საჭმელსაც მიაგებებს, სანაცვლოდ კი დაიამებს ქების სიტყვებით, რომლებიც ფუჭად იბნევიან ჰაერში, მაგრამ მის სულს დიდად ვნებენ. თუკი არასმქონე იქნება ბერი, ხანგრძლივი და უსარგებლო საუბრის შემდეგ ასე ეტყვის იგი პირფერს: “ნუ დამძრახავ, ძმაო. სიყვარულია მოწამე, არაფერი მაქვს შენი ღირსი, რომ ჩემთან ერთად გაიხსნა პირი, მაგრამ რადგანაც ამგვარი ლტოლვა და სიყვარული გაგჩენია ჩემებრ გლახაკის მიმართ, დაე, ამიერიდან ზიარად და მოყვარულად ვიშვებდეთ ყველაფრით, რასაც კი საზრდოდ მოგვმადლებს ღმერთი, რომ გავიხაროთ ერთობლივად.” ამიერიდან ორივე მათგანს ემატება გამუდმებული საზრუნავი და დაუცხრომლად ეძიებენ სხვადასხვა სახსარს, რომ საჭმელთა სიუხვემ განამტკიცოს მათი პირფერი სიყვარული.
ამგვარად, ხსენებული მოპირფერე ძმა სიყვარულის (უფრო კი სიძულვილის) საბაბით შეემოყვსება ყველას, შემდეგ კი ან თვით იწვევს თავისთან სხვას, ან კიდევ სხვები სათითაოდ იწვევენ მას. ასე რომ, არასოდეს აკლდება პირფერ ბერს ტაბლა, განცხრომა და საჭმელთა ფუფუნება, ვიდრე მოყირჭებამდე. თანდათან ღორი ხდება იგი, ემონება ვნებებს და გულმოდგინედ ემსახურება თავის მუცელს, - თავს ვიკავებ ვთქვა, - თავის შიგანს მეთქი.
ძველი ბერძნულიდან თარგმნა ედიშერ ჭელიძემ
ჟურნალი “ჯვარი ვაზისა”, №4, 1992 წ.