ვინ არს კაცი, რომელი ცხოვნდეს და არა იხილოს სიკუდილი?
(ფს. 88,49)

თუკი უფალმა თავისი სიკვდილით დათრგუნა სიკვდილი, მაშინ რად კვდებიან ადამიანები ახლაც? სამგვარი სახის სიკვდილი არსებობს: ხორციელი, სულიერი და სიკვდილი მარადიული, ქვესკნელისა. ხორციელი სიკვდილი სულის სხეულისაგან განშორებაა: მასზედ იტყვის ფსალმუნთმთქმელი: „მოუღი სული მათი, და მოაკლდიან, და მიწადვე თჳსად მიიქციან“ (ფს. 103, 29). სულიერი სიკვდილი ღვთიური მადლის სულისგან განშორებაა, რამეთუ მხოლოდ „სულიწმიდითაა ყოველი სული ცხოველი“. ეს სიკვდილი ცოდვისაგან მომდინარეობს, რომელიც სულისაგან განდევნის ღვთის მადლს, ვითარცა ღამე განსდევნის სინათლეს. „ჰოჲ, ადამიანო! – ამბობს იოანე ოქროპირი, - შენ დასტირი სხეულს, რომელსაც სული განეშორა, მაგრამ არ სტირი სულზე, რომელსაც ღმერთი განშორებია!..“ საუკუნო სიკვდილი ესაა გონიერი ქმნილების ღვთის რჩეულთა დასიდან განშორება და ცოცხალთა წიგნიდან (ცხოვრების წიგნიდან) აღხოცვა, რაზედაც ფსალმუნთმთქმელი იტყვის: „აიხოცნედ იგინი წიგნისა მისგან ცხოველთასა, და მართალთა თანა ნუ დაიწერებიედ“ (ფს. 68, 29). მაშ ასე, ჩვენმა ქრისტე მაცხოვარმა თავისი სიკვდილით სიკვდილის ყველა ეს სახეობანი დათრგუნა? ვპასუხობ: მან დათრგუნა, მოსპო მხოლოდ ორი სახეობა სიკვდილისა: სულიერი და საუკუნო, ქვესკნელისა. გსურის, კაცო, იხსნა სული შენი ცოდვიანი და საუკუნო სიკვდილისაგან ქვესკნელისა? მოუხდი ჩვენს მაცხოვარს, ქრისტეს სინანულით. იგი იხსნის ცოდვილთ ამ სიკვდილთაგან. ხოლო სიკვდილი ხორციელი მან საუკუნეთა დასასრულამდე დატოვა. – ჰოჲ, უძვირფასესო მაცხოვარო ჩვენო! რისთვის დაუშვი ასეთ მძვინვარე მხეცს ეწამებინა შენი ადამიანები, შენი სამკვიდრო, რომელიც შენ შენი შეუფასებელი სისხლით მოიყიდე? და რა ნუგეში გვექნება ჩვენ ამ ცხოვრებაში, თუკიღა ამგვარი სატირალი ბოლო გველოდება? „რამე სარგებელ არს სისხლთა ჩემთაგან, შთათუ ვიდე განსახრწნელსა?“ (ფს. 29,10). ნუ ვეცდებით, ძმანო, გამოვიკვლიოთ ღვთის მიუწვდომელი განგება: ღვთის განგებულება უფსკრულია: „მართალ ხარ შენ, უფალო, და დიდ არიან განკითხვანნი შენნი“ (ფს. 118,137). ერთი რამ უნდა გვახსოვდეს, რომ ყოვლისშემძლებელმა ღმერთმა, ყველაფერი სიბრძნით განაგო ჩვენი სარგებლობისათვის და თუ მან სიკვდილი არ მოსპო დედამიწაზე, მითვე უდიდესი კეთილისმყოფელობა გამოიჩინა. პირველ ყოვლისა, მან ხორციელი სიკვდილი დატოვა, რათა ადამიანებს ცოდვა მოეძაგებინათ და გარიდებოდნენ მას. უწყითა, ძმანო, როგორია სიკვდილის წარმომავლობა და ვინაა მისი მამა? სიკვდილი ასულია ცოდვისა; ცოდვისაგან იშვა იგი, როგორადაც იტყვის წმინდა წერილი: „გულის თქუმაჲ იგი მიუდგის და შვის ცოდვაჲ და ცოდვაჲ იგი სრულ იქმნის და შვის სიკუდილი“ (იაკობი 1,15). აი, სიკვდილის ავბედითი გენეალოგია! აი, მისი წარმომავლობა! როგორიც მამაა – ცოდვა, ისეთივეა ასულიც – სიკვდილი; ნაყოფთა მათთაგან იცნობთ მას! ვერ დაგინახავს, ადამიანო, სისაძაგლე ცოდვისა: შეხედე სიკვდილს მაინც, მიხედე გახრწნილ გვამს, და საძაგელი ასულისაგან – სიკვდილისა – შეიცან მისი საძაგელი მამა – ცოდვა! თუკიღა ორი-სამი დღის მიცვალებულისაგან ისეთი აუტანელი მყრალი სუნი გამოდის, რომ ყველა ცდილობს შორს დადგეს, საკმეველს აკმევენ, კეთილსურნელებას აფრქვევენ, მაშინ რაღა დაემართება ამ გვამს საფლავში რამოდენიმე დღის შემდეგ? ღმერთო ჩემო, როგორი შიში და ძრწოლაა, როგორი სიმყრალე და სისაძაგლეა!.. მაგრამ ეს ყველაფერი ხომ ცოდვამ მოიმოქმედა: ცოდვით შემოვიდა სიკვდილი, ცოდვის ნაყოფით შეიცანით იგი! როდესაც ღმერთი რომელსამე ქალაქზე ჭირსა თუ სნებიან ქარს დაუშვებს, რამდენი უბედურებაა, წუხილი და სევდა! ადამიანები ერთმანეთს ერიდებიან, და მიუხედავად ამისა, მოულოდნელად კვდებიან, მკვდარს ყველა ტოვებს, ხოლო თავად მკვდარს საერთო ორმოში აგდებენ... და ყოველივე ამას ცოდვა იქმს: ცოდვით შემოხდა სიკვდილი – ჰოჲ, როგორ გამოუთქმელად საძაგელია ეს ცოდვა!.. როდესაც მამამთავარმა იაკობმა თავისი საყვარელი ძის იოსების დასისხლიანებული ტანსაცმელი დაინახა, წამოიძახა: „მძვინვარე მხეცმა დაგლიჯა იგი, მძვინვარე მხეცმა შთანთქა ჩემი იოსები!“ ჩვენც ასევე გვმართებს სიკვდილის გახსენებაზე წამოვიძახოთ: „მძვინვარე მხეცი, მხეცთაგან უმძვინვარესი – ცოდვა აწამებს და ღუპავს კაცთა მოდგმას!..“

მეორეს მხრივ, ქრისტემ დედამიწაზე სიკვდილი იმიტომ დატოვა, რომ ადამიანები ამქვეყნიურ სიამოვნებებსა და ხორციელ სილამაზეს გულით არ მისჯაჭვოდნენ. ჰოჲ, რაოდენ ხშირად სწყლავს ადამიანურ გულს ეს სილამაზე! მაგრამ შეხედეთ, რას ემსგავსება იგი შემდეგ? აყროლებულ გვამს, და მეტს არაფერს... აი, რატომ გვაძლევს წმინდა ეფრემ ასური ასეთ რჩევას: „როდესაც შენს გულში ვნების ცეცხლი აბრიალდება, წარმოიდგინე ქალის გვამი, კუბოში მწოლიარე და მატლთაგან შეჭმული, და მაშინ ვნების ალი ჩაქრება შენში“.

მესამეც, ქრისტემ ხორციელი სიკვდილი ჩვენი ბოროტი ზნის გამოსასწორებლად დატოვა. ხედავს ყოვლადსახიერი ღმერთი თავისი ყოველგანმხედველი თვალით, რომ ემსგავსება ადამიანი პირუტყვსა უგუნურსა თავის პირუტყვებრივ გულისთქმებში და ამიტომაც გამუდმებით ხმობს ცოდვილთა მიმართ: „ნუ იყოფით ვითარცა ცხენი და ჯორი, რომელთა თანა არა არს გულის-ხმა“ (ფს. 31,9). ხედავს, რომ ადამიანი იქით მიისწრაფის, საითკენაც ცოდვიანი რჩევა მიაქანებს, თითოეული მხოლოდ იმაზე ზრუნავს, რომ როგორმე თავისი ხორცი აამოს, რათა არაფერში განიცდიდეს ნაკლოვანებას, და მისძახის ღმერთი: „ნუ იყოფით ვითარცა ცხენი და ჯორი, რომელთა თანა არა არს გულის-ხმა!..“ მაგრამ ყველაფერი ამაოდ, ღმერთო ჩემო, არ უსმენენ ადამიანები შენს მცნებებს, ყურსაც არ ათხოვებენ, უტკბესო, შენს შეგონებებს! უგუნური ადამიანები უგულისხმო პირუტყვს დაემსგავსა, შენთა მაცხოვნებელთა მცნებათა არ სურთ ყური ათხოვონ: „არა ჰრწმენა მათ სიტყვისა მისისა. ჰდრტვინვიდეს იგინი კარვებსა მათსა, და არა ისმინეს ხმა უფლისა“ (ფს. 105,24,25)! ამის შემდეგ რასა იქმს მრავალმოწყალე ღმერთი? იგი სიკვდილის ლაგამს ამოსდებს ადამიანთა თავშეუკავებელ, უგუნურ სწრაფვას ყოველგვარი ბოროტებისაკენ: „ჭიმითა და აღვირითა უქცინე ღაწვნი მათნი“ (ფს. 31,9) და – თქვენ უწყით, ძმანო, რისგან ამზადებენ აღვირს: ქამრისგან, მკვდარი ტყავისგან. აი, სწორედ ასეთივე აღვირით, ანუ სიკვდილით, ალაგმავს იგი მოუთვინიერებელ ადამიანურ გაბოროტებას: „ჭიმითა და აღვირითა უქცინე ღაწვნი მათნი“. თითქოს ამგვარად ამბობს იგი: „არაფერს ძალუძს პირუტყვო უგუნურო, შენი მოთვინიერება; ჩემთა მცნებათა ტკბილ უღელს შენ ძირს ახეთქებ და არაფრად მიგაჩნია; შენ ამბობ: „განვხეთქნეთ აპაურნი მათნი, და განვაგდოთ ჩუენგან უღელი მათი“ (ფს. 2,3). აჰა, შენც აღვირი სიკვდილისა, იგი შენს პირუტყვებრივ ზნეს ალაგმავს! – ასე და ამგვარად, აშინებს, მართლმადიდებელნო, მრავალმოწყალე უფალი, თავნება ცოდვილებს სიკვდილით, მსაჯულის მსგავსად, რომელსაც სახრჩობელას აღმართვა უბრძანებია, რათა ბოროტმოქმედებმა, უკიდურეს შემთხვევაში, ბოროტმოქმედებაზე მაინც აიღონ ხელი. დაინახეთ, თუ როგორ აწყნარებს უფალი ღმერთი დაუმშვიდებელ აბობოქრებულ ზღვას? თუ რითი აჩერებს აზვირთებულ ტალღებს? მხოლოდ და მხოლოდ ქვიშით: დაუდო ზღვარი ზღვას ქვიშით! და რა არის თავის დაუწყნარებელ, ბოროტ, ცოდვიან გულისთქმებში ადამიანი, თუ არა სულთმხრწნელი მტრის ქარიშხლოვანი სულით აღელვებული, გამძვინვარებული ზღვა? და რითი დააცხრობ ამ სასტიკ ქარიშხალს? იმავე ქვიშით: „მიწა ხარ, - ამბობს ღმერთი, - და მიწადვე მიიქეც“ (შექმნათა 3,19)! ზღვარი დაუდევ ზღვას ქვიშით! „საზღაური დასდევ რომელსა არა გარდახდენ“ (ფს. 103,9).

მეოთხეც, ქრისტე მაცხოვარმა დედამიწაზე სიკვდილი იმისთვის დატოვა, რათა მის მიერ დაამხოს ადამიანური სიამაყე. და თუ არა სიკვდილი, ამპარტავნებით აღვსილი ადამიანები რაზე აღარ გაკადნიერდებოდნენ? ხალხებსა და ქვეყნებზე გამარჯვებული ალექსანდრე მაკედონელი, რისხვა ყოვლისა ქვეყნისა, ისეთ ამპარტავნებამდე, იმგვარ უგუნურებამდე მივიდა, რომ საკუთარ თავს ღმერთს უსწორებდა, და თუ ეს ვითომცდა ღმერთი საუკუნოდ იცოცხლებდა, როგორ ბოროტებას აღარ ჩაიდენდა იგი? ამპარტავნებით როგორ საფეხურზე არ ავიდოდა იგი? უამისოდაც ამბობდა იგი, რომ ერთ ხელში აღმოსავლეთი ეჭირა და მეორეში დასავლეთი, - მაშინ იგი საერთოდაც აღარ ჩათვლიდა თავს ადამიანად! მაგრამ სიკვდილმა მას თვალები აუხილა; თავისი ცხოვრების 32-ე წლისთავზე ამ ვითომცდა ღმერთმა თავისი სიცოცხლე ყველა მოკვდავის მსგავსად დაასრულა, და ახდა მასზე სიტყვა წმინდა წერილისა: „მე ვთქუ, ღმერთნი სამე ხართ, და შვილნი მადლისანი თქეუნ ყოველნი. ხოლო თქუენ ვითარცა კაცნი მოსწყდებით, და ვითარცა ერთი მთავართაგანი დაეცემით“ (ფს. 6,7).

არსებობს კიდევ სხვა მიზეზებიც, რის გამოც უფალმა არ მოსპო სიკვდილი: მან იგი ღატაკთა, უძლურთა, უბედურთა, სნეულთა ნუგეშად დატოვა, რომელთაც განსვენება სიკვდილში უნდა ჰპოვონ. მაგრამ განსაკუთრებით ღვთის რჩეულთათვის არის სიკვდილი სანატრელი, რომელთაც მოუძაგებიათ რა ეს ცხოვრება, მთელი თავისი იმედი მწუხარებასა და ხრწნილებისაგან განშორებულ ზეციურ ცხოვრებაზე დაუდვიათ. თითოეული მათგანი წმინდა მოციქულთან ერთად ამბობს: „გული მეტყვის განსვლად და ქრისტეს თანა ყოფად...“ (ფილიპელთა 1,23). „უბადრუკი მე ესე კაცი! ვინმე მიხსნეს ხორცთა ამათგან ამის სიკუდილისათა“ (რომაელთა 7,24). „ჩუენი მოქალაქეობაჲ ცათა შინა არს“ (ფილ. 3,20). ამინ.

თარგმნა დეკანოზმა არჩილ მინდიაშვილმა