სახარებაში მითითებული არ არის იესო ქრისტეს დაბადების ზუსტი თარიღი. წელიწადის დროც კი არ არის აღნიშნული, და იქიდან გამომდინარე, რომ სახარებისეულ თხრობაში საუბარია მწყემსებზე, რომლებიც ღამეულ ფარას მწყემსავდნენ, შესაძლოა იფიქრო კიდეც, რომ ეს მოვლენა ზაფხულში უნდა მომხდარიყო. ბუნებრივია, წამოიჭრება კითხვა: საიდან მოდის და სად გაჩნდა ტრადიცია, ქრისტეს შობის თარიღად 25 დეკემბრის აღიარებისა? ეს კითხვა ამაო ცნობისმოყვარეობა როდია! მასზე პასუხის გაცემით, ნაწილობრივ, ეგებ ქრისტიანული რწმენის არსსაც ჩავსწვდეთ, უფრო ზუსტად, ჩავსწვდეთ ქრისტიანთა დამოკიდებულებას გარეშე, ქრისტეს ჯერ კიდევ არმცნობი, მის მიმართ ურწმუნოებით გამსჭვალული ქვეყნიერების მიმართ.

საქმე ისაა, რომ ქრისტიანული ეპოქის საწყის ეტაპზე, ქრისტიანობის გავრცელების პარალელურად, ბერძნულ-რომაულ სამყაროში ასევე სწრაფად ვრცელდებოდა უკანასკნელი დიდი წარმართული რელიგიაც, რომელიც მზის კულტზე იყო დაფუძნებული. III საუკუნის სამოცდაათიან წლებში რომის იმპერატორმა ავრელიანემ მზის თაყვანისცემა რომის იმპერიის ოფიციალურ სარწმუნოებად გამოაცხადა. ეს სარწმუნოება ადიდებდა მზეს, როგორც სიცოცხლის წყაროს და, შესაბამისად, როგორც უმაღლეს ღვთაებრივ ძალას. დანარჩენი წარმართობის მსგავსაც, ესეც ბუნების, მისი ცხოველმყოფელი ძალების გაღმერთებას ნიშნავდა... მზის რელიგიის მთავარი დღესასწაული ე.წ. ზამთრის ბუნიობის, მზებუდობის ჟამი ანუ დეკემბრის ბოლო დღეები იყო, როცა მზისგან დედამიწის ყველაზე დიდი მანძილით დაშორების შემდეგ კვლავ იწყება მასთან ჩვენი დაახლოება და, შესაბამისად, იმატებს სითბო და სინათლე, ხოლო მიძინებული ბუნება საგაზაფხულო აღდგომისა და ზამთრის მიზეზით გამოწვეულ სიკვდილზე სიცოცხლის გამარჯვების ზეიმისთვის ემზადება. იმ ეპოქის ადამიანები, რა თქმა უნდა, არ იცნობდნენ მზის გარშემო დედამიწის ბრუნვის ასტრონომიულ კანონებს. მათთვის სიბნელეზე სინათლის გამარჯვება, ბუნების მკვდრეთით აღდგომა ღვთაებრივი სასწაული გახლდათ. სასწაულის მიზეზი კი მზე იყო - წყარო ცხოვრებისა, სინათლისა. სწორედ მზის კულტი გახდა უკვე სასიკვდილოდ განწირული წარმართობის უკანასკნელი დიდი რელიგიის საფუძველი, ხოლო დეკემბერში ზამთრის მზის ბუნიობა კი - ბოლო დიდი წარმართული დღესასწაული. ამიტომაც იმხანად სწორედ მზის თაყვანისცემა იყო ქრისტიანობის მთავარი მოქიშპე და მოწინააღმდეგე, სწორედ მან გაუმართა ქრისტეს უკანაკსნელი ბრძოლა.

IV საუკუნის დასაწყისში რომის იმპერატორი კონსტანტინე, თავდაპირველად თავადაც მზის თაყვანისმცემელი, ქრისტეს რწმენაზე მოექცა. მთავრდებოდა ქრისტიანთა დევნის ხანა. ქრისტიანულ ეკლესიას თავისი ცხოვრების ღიად და დაუბრკოლებლად წარმართვის, ტაძრების აგებისა და, რაც მთავარია, საკუთარი რწმენის თავისუფლად ქადაგების შესაძლებლობა მიეცა. ისტორიკოსთა გამოთვლებით, კონსტანტინეს მოქცევისას ქრისტიანები იმპერიის მოსახლეობის მხოლოდ 10 პროცენტს შეადგენდნენ. ამასთან ეს ფენა თითქმის მთლიანად ქალაქის მოსახლეობას წარმოადგენდა... სოფლის მკვიდრნი, მიწადმოქმედნი ქრისტიანობას, შეიძლება ითქვას, არც კი იცნობდნენ. გაჩნდა საჭიროება იმისა, რომ ქრისტეს, როგორც მხსნელის შესახებ ქადაგება მოსახლეობის დარჩენილი 90 პროცენტისთვისაც ყოფილიყო ცნობილი. ისინიც უნდა ზიარებოდნენ ახალ სარწმუნოებას. ამისთვის კი წარმართობა უნდა დაემარცხებინათ არა გარეგნული, ძალადობრივი მეთოდებით, არამედ შიგნიდან. ქრისტიანობის მარტოოდენ უპირატესობა კი არა, მისი უნივერსალურობა და ხსნის მომტანი ჭეშმარიტებაც უნდა წარმოჩენილიყო.

ქრისტიანობის ქადაგების მთავარ მეთოდად თვით წარმართობის გამოყენება, მისი ერთგვარი „სუბლიმაცია“ - გაწმენდა და ქრისტიანული შინაარსით აღვსება იქცა. როგორც აღვნიშნეთ, დეკემბერში წარმართები მზის დაბადებას ზეიმობდნენ. და სწორედ ამ დროს დაიწყეს ქრისტიანებმაც იესო ქრისტეს შობის აღნიშვნა, ნამდვილი, სულიერი მზის დაბადების, სამყაროში სულიერი სინათლის შემოსვლის აღნიშვნა... ჩვენ ამ დღესასწაულის მთავარ საგალობელში დღესაც ვისმენთ: „შობამან შენმან, ქრისტე, ღმერთო ჩვენო, ამოუბრწყინა სოფელს ნათელი გონებისა... გვასწავა ჩვენ თაყვანისცემა შენი, მზისა ჭეშმაირიტებისა...“ როგორც ვხედავთ, ქრისტიანობამ მიიღო წარმართთათვის, მთელი ქრისტიანობამდელი კულტურისათვის ჩვეული თემა მზის, როგორც სინათლის, სიცოცხლის დასაბამისა და იგი ქრისტეს მიმართ თავისი რწმენის გამოხატულებად აქცია. „თქვენ გწამთ მზე, - თითქოს უთხრა ეკლესიამ მსოფლიოს, - მაგრამ ეს ბუნებრივი, ფიზიკური მზეა, სიმბოლო, ანარეკლი, იარაღი სხვა - უმაღლესი, სულიერი, ღვთაებრივი მზისა და ამ სულიერ მზეშია ცხოვრება, ნათელი, გამარჯვება... თქვენ ადიდებთ ფიზიკური მზის დაბადებას, ჩვენ კი მოგიხმობთ ქვეყნად ღვთაებრივი მზის მოვლინების სადიდებლად. მოგიხმობთ, რომ ფიზიკურიდან, ხილულიდან აღამაღლოთ გონება სულიერისა და უხილავისაკენ“.

ამრიგად, ქრისტეს შობის დღესასწაული თითქოს იმის აღსრულება გახდა, რასაც წარმართობა ზეიმობდა, მოვლენის, რომელმაც განამართლა და განასრულა ყოველი ადამიანის იმედი, მოლოდინი, რწმენა. ყველაფერს, რასაც ადამიანი მზის თაყვანისცემაში გულისხმობდა - რწმენას, რომ სამყარო საზრისის მქონე, სინათლის მატარებელი, გონიერი და ღვთაებრივია, ქრისტიანობამ თითქოს სახელი დაარქვა - ქრისტე. ასე გაჩნდა ქრისტეს შობის დღესასწაული, როგორც ადამიანის მთელი სასოებისა და წინათგრძნობის დაგვირგვინება, კაცობრიობაში საზრისისა და სიკეთის ძიების ამოუწურავი წყურვილი და, იმავდროულად, როგორც ახალი რელიგიური ეპოქის დასაწყისი. ეს დღესასწაული არა ბუნებისა და მისი ბრმა ძალების გაღმერთებაა, არამედ იმის თაყვანისცემის ნიშანი, ვინც ზებუნებრივია, თუმცა ბუნებაშია არეკლილი... ვინც თავადაა სიცოცხლის წყარო, მისი შინაარსი და მიზანი. ასე იქნა შიგნიდან დაძლეული წარმართობა, ანუ შემოქმედის კი არა, ქმნილების თაყვანისცემა. ასე, ქრისტესგან „გონების ნათლის“ მიღებით გათავისუფლდა ადამიანი ამა სოფლისა და ბუნების ბორკილთაგან.

ნათელი გონებისა

"შობამან შენმან, ქრისტე ღმერთო ჩვენო, ამოუბრწყინა სოფელს ნათელი გონებისა"... - ასე იწყება ქრისტეს შობის დღესასწაულის ტროპარი, იწყება მტკიცებით, რომ ქრისტესთან ერთად ამა სოფელში არა მარტო სრულყოფილი ადამიანის ხატი შემოვიდა, არამედ უზენაესი, ყოვლისმომცველი გამოცხადებაც საზრისისა.

ნათელი გონებისა! მაგრამ ყოველთვის სწორედ აქ იწყება დაპირისპირება ქრისტიანობასთან, ქრისტესთან და იბრძვიან მის წინააღმდეგ ისინი, ვინც ფიქრობენ, რომ გონება მათია, მათ მხარესაა და გონებისა და გონიერების სახელით სწორედ მათ უნდა დაამხონ ყველაფერი, რაც ყრმასა და ბეთლემის გამოქვაბულთან არის დაკავშირბეული.

თითქმის ორი ათასი წელია, გრძელდება ეს დავა. აი, მოდის მოციქული პავლე ათენში, შედის არეოპაგში, სადაც მეცნიერებისა და ფილოსოფიის იმჟამინდელი მნათობები მოღვაწეობენ და იქ, ანტიკური სამყაროს გულისგულში ქადაგებს ჯვარცმული და მკვდრეთით აღმდგარი ქრისტეს შესახებ. და ისინი, ბრძენკაცები, დასცინიან მას და ეუბნებიან: "ამის შესახებ ხვალ მოგისმენთ". მათ უკან კი რომის დიადი იმპერიის ძლიერება დგას.

თითქმის ორასი წლის მანძილზე ქრისტიანებს ებრძვიან, დევნიან, გვემენ - ისინი კანონგარეშე ცხადდებიან, უფლებააყრილებად, პარიებად, ცილს სწამებენ, მათ მოძღვრებას აბუჩად იგდებენ, მათ რიტუალებს დასცინიან.


მაგრამ ამ წყვდიადითა და სიძულვილით გარემოცული იგივე პავლე მოციქული ქრისტიანებს სწერს: "ჩვენ მატყუარებად გვთვლიან, მაგრამ ერთგულნი ვართ, არავინ გვცნობს, მაგრამ გაგვიცნობენ, მკვდრებად მიგვიჩნევენ, მაგრამ აი, ვცოცხლობთ. გვსჯიან, მაგრამ არ ვკვდებით. შეურაცხგვყოფენ, მაგრამ ვხარობთ. ღატაკნი ვართ, მაგრამ მრავალს ვამდიდრებთ. ჩვენ არაფერი გვაქვს, მაგრამ ყველაფერს ვფლობთ".

გადის წლები. ნაბიჯ-ნაბიჯ, თანდათან ფილოსოფოსები, მეცნიერები ფიქრს იწყებენ ამ მოძღვრებაზე, რომელიც მათ მეტად გაუგებრად, ირაციონალურად, უცნაურად ეჩვენებოდათ. მეორე საუკუნის შუა წლებში ჩნდება ფილოსოფოსი, სახელად იუსტინე. მან მთელი ცხოვრება ჭეშმარიტების ძიებას მიუძღვნა, შეისწავლა ყველა მეცნიერება და საბოლოოდ ქრისტიანობამდე მივიდა. ჩვენამდე მისმა თხზულებებმაც მოაღწია... რამ მიიყვანა ის ამ დევნილ სარწმუნოებამდე და მოწამეობრივ სიკვდილამდე? იგი პასუხობს: "გონების ნათელმა", უზენაესმა გონიერებამ, ქრისტიანული გამოცხადების ყოვლისმომცველმა სიბრძნემ... მარტოოდენ იგი - ქრისტიანობა პასუხობს ყველა კითხვას, მხოლოდ მას შეუძლია ბოლომდე დააკმაყოფილოს გონების ძიებანი და გულის სწრაფვანი.

იგი არის ლოგოსი და ბერძნულად საზრისსა და გონსაც ნიშნავს. და განა სახარებაში არ არის ნათქვამი, რომ იგი ლოგოსია, ყველაფრის საზრისი და გონი? გადის რამდენიმე ათწლეული და ჩვენს წინაშე ანტიკური ოლიმპოს კდიევ ერთი წარმომადგენელი - კლიმენტი ალექსანდრიელი წარდგება. და მასთანაც ქრისტიანული რწმენა მოდის და იხსნება, როგორც გონების მწვერვალი, როგორც სამანი ადამიანური ძიებებისა და იმედებისა... და რამდენია იუსტინესა და კლიმენტის მსგავსი? საბოლოოდ კი თვით იმპერია იხრის თავის მედიდურ ქედს ჯვარცმული მოძღვრის წინაშე, რომელიც სძულდა ამდენი ხნის მანძილზე.

ადამიანის განვითარებისა და კულტურის ისტორიაში იწყება "ქრისტიანული ერა"... შეუძლებელია დავიწყება ფესვებისა, რომლიდანაც ამოიზარდა ყოველივე ის, რითაც ვარსებობთ და ვსუნთქავთ. ქრისტიანობა ჩვენი ცხოვრების ნაწილია, ჩვენს სისხლსა და ხორცშია გამჯდარი, მის გარეშე ვერ გავიგებთ ვერც ხელოვნებას, ვერც ფილოსოფიას, ვერც მეცნიერებას.

მაგრამ აი, ჩვენს დროში სიკეთის, გონიერებისა და მშვენიერების საგანძურის წინააღმდეგ კვლავ აღდგა ადამიანური გონის სიამაყე. დააკვირდით ამ ამბოხს, რას ეფუძნება იგი? მხოლოდ ძალას და არა კამათსა და დარწმუნებას. ქრისტიანობის მტრებს, საბოლოო ანგარიშით, ცილისწამებისა და პროპაგანდის გარდა სხვა არგუმენტი არ გააჩნიათ. პასუხად კი ტაძრებიდან იმავე ძალით კვლავ გაისმის საზეიმო საგალობელი: "შობამან შენმან, ქრისტე ღმერთო ჩვენო, გამოუბრწყინვა სოფელს ნათელი გონებისა". ასევე მტკიცედ, მყარად ვაღიარებთ ჩვენ, რომ სადაც წრფელი ძიება, ჭეშმარიტების წყურვილი და მისი სიყვარულია, ადრე თუ გვიან იქ ქრისტეს გარშემო იკრიბებიან: "რამეთუ მასში იყო სიცოცხლე და სიცოცხლე იგი იყო ნათელი კაცთა" და "ნათელი, - განაგრძობს იოანე მახარებელი, - ბნელსა შინა ჩანს, და ბნელი მას ვერ ეწია".

სწორედ ამ მტკიცებაში, ამ აღსარებაშია შობის დღესასწაულის საზრისი. ნათელი გონებისა, იმ დროს მოსული სოფლად და გამობრწყინვებული მასში, ახლაც ჩვენთანაა, ახლაც არ არის ჩამქრალი. რა შორს წავედით ჩვენ სამყაროს შესწავლის საქმეში და მაინც ჩვენი დროის ყველაზე გონიერი ადამიანები ღვთის დიდებას ეწაფებიან, ამ უსაზღვრო კოსმიურ სივრცეში, მის კანონებში, მის მშვენიერებაში მისი გონის სინათლის განცდას იწყებენ. ვარსკვლავი, რომელიც გამოქვაბულისკენ გზას უკვალავდა მოგვებს, აღარ არის მხოლოდ საამო ზღაპარი. კვლავაც გვესმის ფსალმუნთა სიტყვების მარადიული ჭეშმარიტება: "ცანი უთხრობენ დიდებასა ღმრთისასა, საქმეთა ხელთა მისთასა მიუთხრობს სამყარო". მთელი მსოფლიო ერთობის, მშვიდობის, სიყვარულისკენ მიისწრაფვის. მაგრამ სად ჰპოვებს იგი მათ? ეკონომიკაში, იარაღის ჟღარუნში, დაპირისპირებაში?

უფრო და უფრო ღრმავდება სევდა რაღაც ისეთის მიმართ, რაც ნამდვილად შემოაღწევდა გულის სიღრმეში, როგორც ყველაფრის გამშუქებელი ნათელი ცხოვრებისა. მაგრამ ადამიანს ქრისტეს გარდა სხვა გული არა აქვს. არა აქვს სხვა გზა მისგან ნამცნები სიყვარულის გარდა, სხვა სიბრძნე, სხვა მიზანი მისგან ნაუწყები ღვთის სასუფევლის გარდა, სხვა მისწრაფება მის მიერ გამოვლენილი სრულყოფილების გარდა: "იყვენით სრულ, ვითარცა მამაი თქვენი ზეცათაი სრულ არს"...

სწორედ ამ კოსმიური სიყვარულით, ამ ნათლით ბრწყინავს შობა. სულიერი სმენით კვლავ გვესმის საზეიმო სადიდებელი: "დიდება მაღალთა შინა ღმერთსა, ქვეყანასა ზედა მშვიდობა და კაცთა შორის სათნოება". სულიერი თვალით კვლავაც ვხედავთ იმავე ნათელს გონებისა, სულიერი ხმით კვლავაც ვპასუხობთ ამ სიხარულით აღსავსე უწყებას: "ქრისტე იშვა - ადიდეთ! ქრისტე დედამიწაზეა - შეეგებთ! ქრისტე ზეციდან მოდის - ამაღლდით!"

ღვთაებრივი ყრმა

"ყრმა ახალი - საუკუნეთა უწინარესი ღმერთი!" - ბეთლემის გამოქვაბულში დაბადებულ ყრმასთან ღმერთის ამ საზეიმო გაიგივებით, სრულდება VI საუკუნის ცნობილი ბიზანტიელი ჰიმნოგრაფის რომანოზ მელოდოსის ერთ-ერთი მთავარი საგალობელი:

დღეს ზესთაარსს შობს ქალწული
და გამოქვაბულს უძღვნის მიწა მიუახლებელს!
ანგელოზები მწყემსებთან ერთად ადიდებენ,
ხოლო მოგვები ვარსკვლავთან ერთად
გზას მიიკვლევენ.
რადგან ჩვენს გამო იშვა
ყრმა ახალი, საუკუნეთა უწინარესი ღმერთი.*

ბავშვი - ღმერთი, ღმერთი - ბავშვი... თვით რწმენის მიმართ გულგრილ ადამიანებსაც, ურწმუნოთაც სიხარულით ეკუმშებათ გული საშობაო დღეებში განუმეორებელი, შეუდარებელი სანახაობის ხილვისას: ახალგაზრდა დედა ჩვილით ხელში... ირგვლივ აღმოსავლელი მოგვები, ღამეული მწყემსები, შინაური ცხოველები, ცა, ვარსკვლავები. რატომ გვჯერა ასე მყარად და კვლავაც რატომ გვიმტკიცდება ცოდნა, რომ ამ მწუხარე მიწაზე არაფერია უფრო მეტად მშვენიერი და სიხარულის მომტანი, ვიდრე ეს სანახაობა, საუკუნეებმაც რომ ვერ ამოშალეს ადამიანების მეხსიერებიდან.

ამ ხილვას ჩვენ მაშინ ვუბრუნდებით, როცა აღარსად გვაქვს წასასვლელი, როცა ცხოვრებით დაღლილნი, ყოფით გაწამებულნი ვეძებთ იმას, რასაც ჩვენი გადარჩენა შეუძლია. სახარებისეულ თხრობაში არაფერს ამბობს დედა და, რა თქმა უნდა, არაფერს ამბობს ჩვილი. თითქოს თქმაც არ არის საჭირო, რადგან ვერანაირი სიტყვებით ახსნი, ვერ განმარტავ, ვერ გადმოსცემ იმის შინაარსს, რაც მაშინ აღსრულდა.

და მაინც ვცადოთ არა ახსნისა და განმარტების მიზნით, არამედ იმიტომ რომ, როგორც სახარებაშია ნათქვამი, "სავსე გულის გამო მეტყველებენ ბაგენი". მართლაც, შეუძლებელია ადამიანმა ეს სისავსე სხვებს არ უწილადოს.

ბავშვი და ღმერთი - სწორედ ამ სიტყვებშია შობის საიუდმლოს ყველაზე საოცარი გაცხადება... გარკვეული სიღრმისეული აზრით, ეს საიდუმლო, უპირველეს ყოვლისა, იმ ბავშვისადმია მიმართული, ფარულად რომ აგრძელებს ცხოვრებას ყველა ზრდასრულ ადმაიანში; ბავშვისადმი, კვლავაც რომ ისმენს იმას, რაც უფროსებს უკვე აღარ ესმით და რომელიც კვლავ პასუხობს ღმერთს იმ სიხარულით, რომლის განცდაც ჩვენს მოსაწყენ, ზრდადასრულებულ, დაღლილ, ცინიკურ სამყაროს მეტად უკვე აღარ ძალუძს.

დიახ, ქრისტეს შობის დღესასწაული ბავშვების დღესასწაულია არა მარტო იმ გაგებით, რომ ბავშვებს ნაძვის ხეს ურთავენ, არამედ იმ, გაცილებით უფრო ღრმა აზრითაც, რომ ალბათ მხოლოდ ბავშვებს არ უკვირთ, ღმერთი რომ ჩვენთან ბავშვის სახით მოდის. და ეს სახე ბავშვი-ღმერთისა ისევ და ისევ გვინათებს ხატებიდან, ხორცს ისსამს ხელოვნების უთვალავ ნიმუშში, თითქოს ყველაზე მთავარი, საბოლოო, ყველაზე სასიხარულო ქრისტიანობაში სწორედ "ღმერთის ამ მარადიულ ბავშვობაშია".

უფროსები, მაშინაც კი, როცა "რელიგიურ თემებზე" საუბრობენ, რელიგიისგან ახსნას, ანალიზს ელიან, სურთ, ყველაფერი იყოს მეცნიერულად დასაბუთებული, სერიოზული. ასევე სერიოზულად და ერთობ მოსაწყენადაც მსჯელობს რელიგიის შესახებ მისი მტერი - ათეისტი, აღჭურვილი თავისი სამეცნიერო "ზარბაზნებით". ჩვენ ხომ ყველაზე მეტად გულგრილნი იმის მიმართ ვართ, რასაც აწერია "უმცროსი ასაკის ბავშვებისათვის". ეს ნიშნავს, რომ ის უფროსებისთვის, ჭკვიანი და სერიოზული ადამიანებისთვის არ არის განკუთვნილი... მაგრამ იზრდებიან ბავშვები და ისინიც ასეთივე ჭკვიანები და მოსაწყენნი ხდებიან.

ქრისტემ კი თქვა: "იყავით მსგავსნი ბავშვებისა". რას ნიშნავს ეს? რა აღარ აქვთ უფროსებს? უკეთ რომ ვთქვათ, რა არის უფროსებში ზრდასრულობის სქელი ფენით ჩატკეპნილი, ჩაშლილი, ჩახშული? პირველ რიგში, ალბათ ეს არის ბავშვისთვის დამახასიათებელი აღტაცებისა და სიხარულის უნარი და, რაც მთავარია, თვისება, სრულად მიეცეს სიხარულსა და გულწრფელი იყოს განსაცდელის ჟამს; კიდევ - მთელი არსებით სიყვარულის, მინდობისა და რწმენის ნიჭი; და ბოლოს, ეს არის უნარი, სერიოზულად მიიღოს ის, რისი დაჯერებაც აღარ ძალუძთ უფროსებს, მიიღოს ოცნება, ანუ ის, რაც არღვევს ჩვენს ყოველდღიურ გამოცდილებას, ცინიკურ უნდობლობას, და აღიქვას სამყაროს იდუმალი სიღრმე, ყველაფერი, რაც მასშია და გაცხადდება წმინდანების, ბავშვებისა და პოეტებისათვის.

და ამიტომ ბავშვისსახიანი ღმერთის შობის საიდუმლო მხოლოდ ჩვენში ქვეცნობიერად მცხოვრები ბავშვისკენ სწრაფვით შეიძლება გახდეს ჩვენი მონაპოვარიც.

ბავშვს არ გააჩნია ძალა და ძალაუფლება, მაგრამ სწორედ თავის უუფლებობით ხდება იგი მეფე, სწორედ უღონობასა და დაუცველობაშია მისი საოცარი ძალა. ბავშვს იმ შორეული ბეთლემის გამოქვაბულიდან არ სურს, რომ გვეშინოდეს მისი. იგი ჩვენს გულში შემოდის არა დაშინებით, ან ძალისა და ძალაუფლების და, თავს გვიძღვნის როგორც ბავშვი, ჩვენ კი მისი მხოლოდ შეყვარება და საპასუხოდ საკუთარი თავის მიძღვნა შეგვიძლია, რაკი ბავშვია ღმერთი...

მსოფლიოში ძალაუფლება და ძალა, შიში და მონობა ბატონობს. ჩვენ მათგან ჩვილი იესო გვათავისუფლებს. ჩვენგან კი მას მხოლოდ თავისუფალი და სიხარულით აღსავსე სიყვარული, მხოლოდ ჩვენი გული სურს... და ჩვენც ვჩუქინით გულს დაუცველ, ჩვენზე ბოლომდე მონდობილ ბავშვს.

ქრისტეს შობის დღესასწაულის დროს ეკლესია გვიცხადებს სიხარულით აღსავსე საიდუმლოს თავისუფალი, არავისგან თავსმოხვეული სიყვარულისა, რომელსაც შეუძლია ახალი ცხოვრების საჩუქრად გადაიქცეს, შეუძლია ბავშვში ღმერთის ხილვა, შეცნობა და შეყვარება.

შობის შემდეგ

ეს-ესაა, რაც ქრისტეს შობის დღესასწაულს, მშვიდობისა და კეთილი ნების ზეიმს მივეახლეთ, რომელსაც ბეთლემელი ჩვილის ხატი ასხივოსნებს, და სახარება უკვე გვიხმობს, ვიყოთ მოწმენი ჩვილის მიმართ ზარდამცემი სიძულვილის ნიაღვრისა, ბოროტებისა, რომელიც უკვე აღარასდროს შეწყდება, აღარასდროს დაკარგავს ძალას, არ დაცხრება. "ხოლო როცა იუდეის ბეთლემში დაიბადა იესო ქრისტე, ჰეროდეს მეფობის ჟამს, აჰა, აღმოსავლეთით მოვიდნენ მოგვნი იერუსალემს, და თქვეს: სად არის იუდეველთა ახალშობილი მეფე? ვინაიდან ვიხილეთ მისი ვარსკვლავი აღმოსავლეთში და მოვედით, რათა თაყვანი ვცეთ მას. ეს რომ გაიგო, შეძრწუნდა მეფე ჰეროდე... და შეკრიბა ყველა მღვდელთმთავარი და ერის მწიგნობარნი და გამოიკითხავდა მათგან, სად უნდა შობილიყო იესო ქრისტე. ხოლო მათ უთხრეს მას: იუდეის ბეთლემში; ვინაიდან ასე დაიწერა წინასწარმეტყველის მიერ... მაშინ ჰეროდემ ფარულად მოუწოდა მოგვებს და გამოიკითხა მათგან ვარსკვლავის გამოჩენის ჟამი. და წარგზავნა ისინი ბეთლემს და უთხრა: წადით და გამოწვლილვით გამოიძიეთ ყრმის ამბავი, და როდესაც ჰპოვებთ, მაცნობეთ მე, რათა თავადაც მივიდე და თაყვანი ვცე მას. ხოლო მათ უსმინეს მეფეს და წავიდნენ. და აჰა ვარსკვლავი, რომელიც იხილეს აღმოსავლეთით, წინ მიუძღოდა მათ, სანამ მივიდა და თავს დაადგა იმ ადგილს, სადაც ყრმა იყო. ხოლო მათ ვარსკვლავის დანახვისას ძალიან დიდი სიხარულით გაიხარეს. და როდესაც შევიდნენ სახლში, იხილეს ყრმა  მარიამთან, თავის დედასთან ერთად და დაემხნენ და თაყვანი სცეს მას; და გახსნეს თავიანთი საუნჯე და მიართვეს მას ძღვენი: ოქრო, გუნდრუკი და მური. და ეუწყათ სიზმრად, არ დაბრუნებულიყვნენ ჰეროდესთან და სხვა გზით მიიქცნენ თავიანთ ქვეყნად. ხოლო მათი წასვლის შემდეგ, აჰა, ანგელოზი უფლისა ეჩვენა სიზმრად იოსებს და უთხრა: ადექი, წაიყვანე ყრმა და დედა მისი და გაიქეცი ეგვიპტეს; და იყავი იქ, სანამ არ გეტყვი შენ; ვინაიდან ჰეროდეს სურს, მოძებნოს ყრმა და მოაკვდინოს იგი. ისიც ადგა, წაიყვანა ყრმა და დედა მისი ღამით, და წავიდა ეგვიპტეს... მაშინ, რა იხილა ჰეროდემ, რომ მოტყუებულ იქნა მოგვების მიერ, ძალზე განრისხდა, წარგზავნა და ამოაწყვეტინა ყოველი ყრმა ბეთლემსა და მთელს მის შემოგარენში, ორ-ორი წლისა და უმრწემესნი, თანახმად ასაკისა, რომელიც გამოიკითხა მოგვებისაგან. მაშინ აღსრულდა თქმული იერემია წინასწარმეტყველის მიერ, რომელიც ამბობს: ხმა გაისმა რამაში გოდებისა, ტირილისა და დიდი გლოვისა: რაქელი დასტირის თავის შვილებს და არა სურს ნუგეში, ვინაიდან აღარ არიან." ასეთია სახარებისეული თხრობა.

დროებით დავივიწყოთ კითხვები, რომლებსაც ეს ამბავი უცილობლად წამოჭრის თანამედროვე მკითხველში: ვინ იყვნენ ქრისტეს თაყვანისცემად აღმოსავლეთიდან მოსული მოგვები? რა ახსნა აქვს მოგვების ვარსკვლავს? რომელი წინასწარმეტყველები იუწყებოდნენ ბეთლემში მხსნელის დაბადებას?  და ა.შ. ყველა ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად ბევრს მეცადინეობდნენ წმინდა წერილის მკვლევარნი და საინტერესოა მათი პასუხებიც. მაგრამ ამ თხრობაში უმთავრესი სხვა რამ არის - ჰეროდეს რეაქცია, დამოკიდებულება. ისტორიიდან ვიცით, რომ ჰეროდე, რომელიც პალესტინაში რომაელი ოკუპანტების ხელდასხმითა და მათი მფარველობით მეფობდა, სასტიკი და უსამართლო ტირანი იყო. სახარებისეულ თხრობაში ჩვენ თითქოს მიწიერი ხელისუფლის ხატი გვეძლევა, რომელსაც სხვა მიზანი არ გააჩნია, გარდა იმისა, რომ ყველა საშუალებით გააძლიეროს ძალაუფლება და შემოზღუდოს, მუდმივად შეებრძოლოს იმას, რაშიც თავისი ტახტისთვის მუქარასა და საშიშროებას ხედავს... როგორი ნაცნობია ეს ყველაფერი ჩვენთვის, პირველ რიგში, ჰეროდეს შიში და იჭვნეულობა. თითქოს რით უნდა აფრთხობდეს მას ჩვილი, რომლისთვის გამოქვაბულის გარდა სხვა ადგილიც კი ვერ მოიძებნა? მაგრამ საკმარისი იყო ვინმეს, ამ შემთხვევაში კი საიდუმლოებით მოცულ აღმოსავლელ მოგვებს, უცნობი, დაუცველი, უპოვარი ბავშვი მეფედ მოეხსენებინა, რომ ჩაირთო განგაშის, გამოძიებისა და დევნის მექანიზმები... "მაშინ ჰეროდემ ფარულად მოუწოდა მოგვებს..." აუცილებლად ფარულად, რადგან ამ სახის ხელისუფლებამ იცის, რომ საიდუმლოდ, ანუ უსამართლოდ, დანაშაულებრივად უნდა იმოქმედოს. და შემდეგ: "წადით, - ეუბნება ჰეროდე მოგვებს, - და გამოწვლილვით გამოიძიეთ ყრმის ამბავი..." ეს ხომ გამომძიებლისთვის მიცემული ბრძანებაა: უნდა შეიქმნას საქმე, საფუძვლიანად მომზადდეს იგი, რათა მიზანს არ ასცდნენ მაშინ, როცა ანგარიშსწორების ჟამი დადგება... და სიცრუე: "როდესაც ჰპოვებთ, მაცნობეთ მე, რათა თავადაც მივიდე და თაყვანი ვცე მას". რამდენგზის გვინახავს, რამდენგზის გამოგვიცდია ჩვენ ამგვარი ტყუილი, ასეთი მზაკვრულად, ცბიერად მომზადებული დარტყმა. და ბოლოს, უაზრო და სისხლიანი ანგარიშსწორება - ერთის გასანადგურებლად ათასის ამოჟლეტა. რისკის გარეშე, უხეშად, პირდაპირი ქმედებით და სხვა მიზნით კი არა, მხოლოდ ამ ლტოლვის ობიექტად ქცეული ძალაუფლების შენარჩუნებისთვის, რომელსაც სხვა საყრდენი არა აქვს ძალადობის, სისასტიკის, მკვლელის გარდა...

შობის ნათელი და ამ საზარელი, შიშითა და ეჭვებით გახრწნილი ძალაუფლების წყვდიადი... ერთი მხრივ, "დიდება მაღალთა შინა ღმერთსა, ქვეყანასა ზედა მშვიდობა და კაცთა შორის სათნოება", მეორე მხრივ კი - საშინელი, თითქოს მარადიული ბოროტება, მკვდარი ძალაუფლების მომაკვდინებელი სუნთქვა; სამყაროს, სინათლის, თავისუფლების, სიყვარულის მიმართ სიძულვილი. მათი უკვალოდ იავარქმნის მუდმივი სურვილი. შეუბრალებლობა. რას უნდა წარმოადგენდეს ამ ხელისუფლებისათვის ტირილი და გლოვა დედებისა, რომლებსაც არ სურთ, არ ძალუძთ ნუგეში.

ორი ათასი წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც მრავალტანჯულ დედამიწაზე ისევ ეს ორი ძალა უპირისპირდება ერთმანეთს: ძალაუფლებისმოყვარეთა, შიშით დაბრმავებულთა, სისასტიკით თავზარდამცემთა სიძლიერე და ბეთლემელი ჩვილის ნათლითმოსილი ძალაუფლება. თითქოს ყველაფერო ამ მიწიერ ხელისუფლებას, მის პოლიციას, მის გამომძიებლებს, მის უკვდავ ჯაშუშებს, მაბეზღარებს აქვთ მიტაცებული. მაგრამ მხოლოდ "თითქოს", რადგან მარად დასცქერის და უნათებს მსოფლიოს ბეთლემის ვარსკვლავი, მარადიულ ნათელს ჰფენს სამყაროს დედის მკერდს მიკრული ყრმის ხატი. არასდროს დუმდება: "დიდება მაღალთა შინა", არასოდეს წყდება რწმენა, იმედი, სიყვარული. მიდის და გვცილდება შობის დღესასწაული, მაგრამ მისი ნათელი მუდამ რჩება ჩვენთან.

* თარგმანი ეკუთვნის ედიშერ ჭელიძეს

თარგმნა ბექა მინდიაშვილმა
ჟურნალი "ზღვარი", N1(3), 2004 წ.